Şu malum dizi yüzünden çok konuşuluyor Çernobil. Gelin biraz gerçeklerden bahsedelim.
Yıl 2014. Çernobil’deyim.
Pripyat’ın merkezinde bir mobil ofis var. Dünyanın her yerinden bilimadamları burada çalışmalar yapıyorlar. Alman, Amerikan, İngiliz, Rus, Fransız… Türk yok, onlar Kiev’de başka işler peşinde.
Bu ofiste kocaman bir interaktif harita var. Patlama sonrası radyoaktif bulutların yönünü gösteriyor. Fakat bu haritaya göre patlamanın ardından bulutlar kuzeybatıya gidiyor, güneye değil.
Haritaya oldukça sesli bir tepki veriyorum. Çalışanlardan biri geliyor, diyor ki “Türk müsün?”
Kendisi bir Alman bilimadamı. Oydu buydu derken laf lafı açıyor, koyu bir sohbete dalıyoruz. Diyor ki “Türkiye boşa yaygara yaptı, o kadar da etkilenmedi radyasyondan.”
“Olur mu ya,” diyorum. “Bizim çaylar, fındıklar falan mundar oldu hep. Bütün Karadeniz kanser oldu.”
Biz muhabbet ederken bir İtalyan bilimadamı geliyor masaya. Gülüyorlar benim şaşkınlığıma.
Sonra İtalyan anlatmaya başlıyor.
“Bak dostum. Sen enteresan bir adamsın. Bazı şeyler politiktir, bilirsin. Dünyayı medya yönetir. Türkiye dünya fındık üretiminin %70’ini karşılar. İkinci sırada %5 ile biz varız. Buna rağmen dünya fındık borsası Almanya’dadır. Bu bir.
İkincisi, Türkiye çay bitkisiyle 1950’lerde tanıştı. Fakat kısa sürede büyük yol kat etti. 1986’da en büyük dördüncü çay ihracatçısıydı. Buna rağmen dünya çay borsası nerede? İngiltere’de.
Çünkü fındık ülkeleri Alman, çay ülkeleri İngiliz sömürgesidir.
Çernobil faciası yaşandığında radyasyondan en çok etkilenen ülkeler hiç ses çıkarmadılar. Oysa bütün Avrupa’yı sarmıştı radyoaktif bulutlar. Al işte, harita burada.
Türkiye çok ağladı. Tarım zehirlendi, Karadeniz bitti diye haberler yaptılar. Oysa Ege, Akdeniz, Baltık Denizi, Adriyatik… Hepsi kirlenmişti.
Bu durum sizin fındık ve çay gibi Avrupa için çok önemli olan tarım ürünlerinizin değerini yitirmesine neden oldu. Bu iş yıllarca sürdü ve Türk fındığını hep ucuza aldı Avrupa ülkeleri.
Bunları politik oyunlar. Kitaplarda okuyamazsın.”
Daha çok şey konuştuk ama özet budur. Bu ülkenin bunları bilmesi lazım. Radyoaktif bulutlardan daha tehlikeli bulutlar dolaşıyor Türkiye’nin üzerinde.
Haziran 2019, İstanbul
