İlk gençlik yıllarım. Babamın Üsküdar’da züccaciye mağazası var. 90’ların cam raflı, bol aynalı züccaciye mağazalarından biriyiz, çeşitli porselenler, su takımları, ev aletleri, ev tekstili falan satıyoruz.
Bir de Kia Pregio minibüsümüz vardı.
Akadaşım Cüneyt’le beraber atlardık minibüse, Şile’nin köylerine satışa giderdik. Köy meydanına minibüsü çeker, kapıları açar, başlardık çığırtkanlığa.
Kadınlar bayılırdı böyle işlere, ışığa gelen kelebekler gibi toplanırlardı çevremize.
“Şu uyku setini göster, şu bardak takımına bakayım, şu ütü nasıl çalışıyor,” bin türlü soruya üşenmeden cevap verir, tozun toprağın içinde ürünleri kirletmeden paket açıp kapatmaya çalışırdık.
Mağazada 100 liraya sattığımız ürün köyde 150 liraydı. Mağazayı bilen ablalar bazen kızar, aynı fiyattan isterdi. “Şile’den Üsküdar 80 km, otobüse bin, git al,” derdim. Hizmet ayağına gelmiş, üstelik senetsiz, sarı defter vadeli.
Muhtarın karısı, caminin yanındaki evde oturan teyze, bakkalın kızı… Defter de bu şekildeydi. Herkesin aldığını verdiğini yazar, haftalık tahsil ederdik. Köy yeri, kaçan göçen de olmazdı.
Güzel para kazanılırdı o dönemler. Birçok satıcı dolaşırdı civar köylerde. Camekanlı, raflı kasalarıyla yürüyen mağaza gibi kamyonetler olurdu. Başlıbaşına bir işti bu.
Geçip gitti o günler.
Bugün yapılır mı? Hayır. Çünkü köydeki hacı teyze artık yattığı yerden telefonu kurcalıyor, en uygun fiyatlı ürünü kapısına getirtiyor. Bir zamanlar cadde mağazalarından kat kat fazla kazanan camekanlı kamyonetler yok artık.
O yıllarda kamyonetten kurtulup mağaza açanlar, kârından feragat edip seyyarken 150’ye sattığını mağazasında 100’e satanlar uzun vadede kazandı. Mağazacılık bize göre değil, ben kârımdan vazgeçmem diye seyyarlıkta direnenler kaybetti.
Değişim devam ediyor. Şimdi de statükocu cadde mağazalarının internetle mücadelesine şahit oluyoruz.
“Alıştığımdan vazgeçmem! Mağazamı yenilemem! İnternette satmam! Çok ucuz!” diye isyan edenler kaybedecek.
Gelenekçiler ve yenilikçiler arasındaki mücadeleyi tarihin hiçbir döneminde gelenekçiler kazanmamıştır.
Varlığınızı sürdürmek istiyorsanız döneme göre şekil alınız. Aksi takdirde gelecek karanlık.
Eylül 2019, Arosa, İsviçre
