Büyükada’da faytonların yasaklanması yine gündeme gelmiş. Atlar çok üzüldüğü için faytonlar kaldırılacak, elektrikli faytona geçilecekmiş.
Gerçekten anlayamıyorum. Dünyanın her yerinde, tüm tarihi kentlerde faytonlar bulunur ve hem ortama görsellik katar, hem de kentin köklü geçmişine vurgu yaparlar.
Biz ise fayton geleneğini yaşatmaktan bile aciz bir toplum haline geldik. Yani şurada sıkıntının asıl kaynağının “at” değil, “rant” faktörü olduğunu anlamayacak kadar aptal mı gerçekten bu adayı yönetenler?
Elektrikli fayton nedir lan? AVM’lerdeki plastik ağaç, ilçe girişlerindeki polyester koyun heykellerinden buraya mı geldik? Fayton ya atlı olur, ya hiç olmaz. Atsız at arabası nedir, nasıl bir kafanın ürünüdür?
Tüm Avrupa kentlerinin meydanlarında besili, cins atların çektiği şıkır şıkır faytonlar gezerken, gayet kibar, geleneksel giyimli faytoncular turistlerin hoş vakit geçirmesini sağlarken, sorunun bizdeki ayılar olduğunu anlamak bu kadar zor mu?
Sadece Büyükada’da değil, Türkiye’nin her yerinde acınası durumda turistik fayton atları. Bir deri bir kemik kalmış, canı burnuna gelmiş, ölümün eşiğinde hepsi. Çünkü denetleyen yok.
Şöyle güzel, cins atlar seçersin. En yakışıklısından, şehrin tarihini vurgulayan, konforlu faytonlar tasarlarsın. Mevcut faytoncuların alayını kovar, bu işi ehil adamlara verirsin. İyice eğitir, işine uygun geleneksel kıyafetler giydirirsin. Fiyatları da ona göre belirlersin.
Hayvanların aldığı günlük gıdadan, yattıkları ahıra kadar her yeri sımsıkı denetlersin. Belli çalışma saatleri koyarsın, atları sürekli veteriner kontrolünde tutarsın.
Temizlik, bakım, hizmet standartlarını arşa çıkarırsın. Bu kurallara uymayana, ata ve müşteriye kötü davranana kol gibi cezayı kitlersin, olur biter.
Atların canını çıkaran, ada sokaklarında dört nala koşturup yayaları da tehlikeye atan namussuzları temizleyeceksin, atları değil.
Şimdi bütün bu namussuz faytonculara elektrikli fayton denen ucubeden verilecek ve ortamın iğrençliği aynen devam edecek. Herifler adadan def edilmek yerine resmen ödüllendirilmiş olacaklar.
Yönetemiyorsan yasakla. “Mektepler olmasa maarifi ne güzel yönetirdim,” zihniyeti bu. Hâlâ devam ediyor.
Mayıs 2018, Krakow, Polonya
